ADHD communicatieproblemen: waar gaat het fout en wat kun je doen?

Volwassenen met ADHD of ADD ervaren vaker dan gemiddeld problemen in de communicatie. Volgens onderzoek kunnen mensen met AD(H)D bijvoorbeeld egocentrisch overkomen in de communicatie. Dat kan zijn omdat je bepaalde details of nuances mist, je mensen (te snel) onderbreekt of misschien omdat je gedachten afdwalen. Dit heeft een negatieve impact op je relaties en leven. Het komt regelmatig voor dat iemand met ADHD de aandacht verliest in een gesprek, en dit zorgt voor frustratie van de gesprekspartner.

In dit artikel onderzoeken we deze ADHD communicatieproblemen en geven we je tips. Welke communicatieproblemen doen zich voor, en wat kun je doen? Lees snel verder.

ADHD communicatieprobleem: Je bent teveel aan het woord

In een gelijkwaardig gesprek zijn beide gesprekspartners (ongeveer) evenveel aan het woord. Als je ADHD of ADD hebt, kun je die balans uit het oog verliezen. Vooral als het over een voor jou belangrijk onderwerp gaat, kan het zomaar zijn dat je de hele tijd aan het woord bent. Hierdoor krijgt de ander het gevoel dat zijn of haar ideeën er niet toe doen.

De oplossing voor dit probleem is simpel, maar vergt enige oefening: wen jezelf bewust aan om na een paar zinnen even een pauze te nemen. Geef de ander de tijd om te reageren. Of, nog beter; stel vragen en luister bewust naar het antwoord, zonder na te denken over je volgende zin. Herhaal eventueel wat je gesprekspartner zei, om te laten zien dat je het echt gehoord hebt.

Vergeetachtigheid zorgt voor communicatieproblemen

Ken je dat; je wéét dat je iets zou moeten weten…maar wat was het ookalweer? Door ADHD of ADD komen gedachten razendsnel. Maar je bent ze ook zo weer kwijt. Maak daarom notities. Heel veel notities. Noteer details, maar schrijf ook vragen op die je wilt stellen. Je kunt ook de voicerecorder van je telefoon gebruiken, maar vraag wel eerst of de ander dat oké vindt.

ADHD communicatieproblemen: Iemand continu onderbreken

Tijdens een gesprek kan het zomaar gebeuren dat er een belangrijke vraag bij je opkomt. Of je hebt een briljante inval. Dit gebeurt namelijk regelmatig in een ADHD brein. Maar hou die gedachte even vast, voordat je hem eruit gooit midden in het gesprek.

Mensen met AD(H)D ervaren soms communicatieproblemen omdat ze hun nieuwe gedachten meteen uitspreken. Zelfs als je idee inderdaad briljant is, is het misschien niet zo slim om deze meteen in het gesprek te gooien. De ander zal (terecht) het gevoel hebben dat je hem of haar onderbreekt. Dat wordt als nogal onbeschoft ervaren. En dat terwijl je het écht goed bedoelt.

Onderbreek de ander niet, maar haal dat notitieboekje tevoorschijn uit de vorige tip, noteer je vraag of idee en bespreek dit wanneer de ander is uitgesproken.

Struikelen over je eigen gedachtes

Iedereen struikelt weleens over de eigen gedachtes. Daar hoef je geen ADHD voor te hebben. Helaas komt het bij mensen met ADD en ADHD wel vaker voor. Je weet precies welke boodschap je wilt overbrengen, maar je slaagt er niet in om de juiste woorden te vinden. Het is alsof er ergens in je hoofd iets vastloopt. Misschien gebruik je wel het verkeerde woord, of heb je last van hersenmist en heb je ineens geen idee meer wat je wilde zeggen. Je hoeft geen linguistiek te hebben gestudeerd om te snappen dat dit tot communicatieproblemen kan leiden.

De oplossing? Neem de tijd. Adem even een paar keer rustig in een uit en neem de tijd om je gedachten op een rijtje te zetten. Benoem desnoods het probleem: “Ik heb even moeite op de juiste woorden te komen”. Vraag eventueel of je er later op terug kunt komen.

En merk je dat je gesprekspartner anders reageert dan je zou verwachten op basis van wat je wilde zeggen? Vraag dan even vriendelijk of deze je kan vertellen wat ze denken dat je gezegd hebt: “Sorry, ik heb het gevoel dat er iets niet goed gaat. Misschien heb ik het verkeerd verwoord. Kun je even aangeven wat jij me hebt horen zeggen, of wat je denkt dat ik bedoel?”

Soms is het gewoon een kwestie van doorvragen.

Een ADHD-brein dwaalt makkelijk af, dit zorgt voor communicatieproblemen

Als je ADD of ADHD hebt, raak je sneller afgeleid dan de meeste mensen. Het ene moment heb je het over een voorval in tijdens college of op het werk, het volgende moment geef je een verhandeling over de ontwikkeling van brandweerauto’s door de tijd heen. Waarom? Omdat je een brandweerwagen met sirene hoorde. Voor de meeste mensen zijn dit soort gedachtensprongen onmogelijk te volgen. Bovendien vinden mensen het fijn om een onderwerp af te handelen voordat het gesprek over iets anders gaat.

Een tip die in de praktijk effectief blijkt te werken om dit soort communicatieproblemen op te lossen is door een signaal of codewoord af te spreken. Zo kan je bijvoorbeeld afspreken dat je partner met haar voet even zachtjes op jouw voet drukt als ze merkt dat je afdwaalt. Op die manier weet jij dat je weer terug moet keren naar het eerdere onderwerp. Hierdoor worden etentjes (bijvoorbeeld) een stuk minder ongemakkelijk, omdat de gesprekken soepeler verlopen.

Een ADHD-brein is soms ineens helemaal in een andere wereld

“Even helemaal in een andere wereld zijn” is leuk tijdens een uitje of vakantie, maar in een gesprek is het handiger als je er even helemaal bij blijft. Veel ADHD communicatieproblemen ontstaan doordat iemand met ADD of ADHD er even niet meer bij is. Ja, fysiek wel, maar mentaal ben je even helemaal ergens anders. Je luistert niet en mist daardoor vitale informatie. Op de ander kan het overkomen dat je het gesprek saai vindt en daarom bewust niet luistert.

Om te voorkomen dat je wegdroomt kan het helpen om je te concentreren op oogcontact. Bekijk niet alleen de ogen van je gesprekspartner, maar let op lichaamstaal; de non-verbale signalen. Pas wel op dat je niet téveel oogcontact maakt. Iemand non-stop in de ogen kijken geeft in de meeste settings een ongemakkelijk gevoel, kan intimiderend voelen en soms komt het ronduit agressief over. Maak oogcontact en verbreek het weer. Kijk even naar een ander punt en maak weer oogcontact. Om je gedachten bij het gesprek te houden kan het ook helpen om regelmatig te herhalen wat de ander heeft gezegd, bijvoorbeeld ‘wat leuk dat je een passie hebt voor auto's, dat hebben maar weinig vrouwen'.

Praktijktips om ADHD communicatieproblemen te voorkomen

Deze tips klinken allemaal heel makkelijk. Om ADHD communicatieproblemen te voorkomen hoef je alleen maar te zorgen dat je af en toe vragen stelt, notities maakt, niet te vaak onderbreekt, de juiste woorden vindt en bij de les blijft. Maar de praktijk is vaak lastiger.

In gesprekken kun je overspoeld raken. Als je dit bij jezelf opmerkt, neem dan even de tijd om rustig te ademhalen. Laat je gedachten tot rust komen. Communicatieproblemen voorkom je door helder te communiceren én door de juiste omstandigheden te creëren. Verminder, waar mogelijk, prikkels. Plan kortere gesprekken in. Geef aan je gesprekspartner aan waar jij last van hebt, en wat je nodig hebt.

Wees er open over. Benoem het. Onderbreek je iemand? Verontschuldig jezelf en vraag de ander wat hij of zij wilde zeggen.

Goed communiceren met ADHD: Oefening baart kunst

Nu je deze tips gelezen hebt zullen de communicatieproblemen die door ADHD veroorzaakt worden écht niet ineens voorbij zijn. Dat vergt oefening. Zoek iemand die je vertrouwt en vraag hen met je te oefenen. Voer gesprekken met hen en vraag hen om je te helpen. De kans is groot dat ze je maar wat graag helpen!

Algemene tips bij ADHD communicatieproblemen

Als je last hebt van communicatieproblemen door je ADHD-symptomen, helpt het natuurlijk enorm als je actief aan de slag gaat met jezelf, om vervelende symptomen van ADHD onder controle te krijgen. Zelf heb ik mijn ADD-brein getraind tijdens een 8-weekse Mindfulnesscursus. Dit heeft mijn leven 360 graden veranderd. Ook coaching, groepstherapie en ADHD-supplementen hebben ervoor gezorgd dat ik nu weinig tot geen last meer heb van mijn ADD-symptomen zoals impulsiviteit en concentratieproblemen. Hierdoor gaat het communiceren ook een stuk makkelijker.

ADHD communicatieproblemen: Wat is jouw ervaring?

Heb jij ADHD en last van communicatieproblemen, of heeft jouw partner of date misschien ADHD en heb jij hier last van? Hopelijk heb je iets gehad aan de tips in dit artikel. Heb je zelf tips, of wil je je ervaring delen? Deel je reactie in de comments!