ADD bij volwassenen: kenmerken en symptomen

Wat zijn de bekende en minder bekende ADD symptomen bij volwassenen? Welke kenmerken kunnen erop duiden dat je als volwassene ADD hebt? Dat ontdek je in dit artikel! Ook deel ik mijn persoonlijke ervaring; ik werd namelijk zelf gediagnosticeerd met ADD toen ik 28 was.

Wat zijn ADD symptomen bij volwassenen?

ADD, wat staat voor Attention Deficit Disorder, was tot voor kort geclassificeerd als een subtype van ADHD. In het Nederlands wordt ADD ook wel ‘aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, overwegend onoplettendheidtype' genoemd. Recentelijk is de diagnose ADD echter niet langer in gebruik, en wordt in plaats daarvan gesproken van verschillende beelden in plaats van subtypes. In dit artikel worden de kenmerken die volwassenen met ADD vertonen, ook wel bekend als de symptomen van ADD, uitgebreid besproken. Daarnaast vind je informatie over de positieve eigenschappen van ADD en een link naar een zelftest.

Wat is ADD?

ADD is een neurobiologische stoornis die zich kenmerkt door symptomen zoals een overactief innerlijk denkproces en gevoeligheid voor zowel interne als externe prikkels. Mensen met ADD komen vaak dromerig over en trekken zich regelmatig terug om prikkels en ervaringen te verwerken. Dit artikel gaat dieper in op de impact van ADD op verschillende levensgebieden, zowel thuis als op het werk. Maar ook worden alle kenmerken en symtpomen van ADD bij volwassenen besproken.

ADD, een subtype van ADHD?

Voorheen werd ADD beschouwd als een subtype van ADHD. Tegenwoordig wordt in de DSM-5 (het internationale diagnostische handboek) niet langer gesproken van subtypes, maar van beelden. Deze verandering is ingegeven door het feit dat de symptomen van ADHD niet stabiel zijn. Hyperactiviteit en impulsiviteit lijken af te nemen naarmate een persoon ouder wordt, terwijl onoplettendheid juist meer naar voren kan komen tijdens en na de adolescentie en jongvolwassenheid (Bron: Nederlands Centrum Jeugdgezondheid).

ADD en de DSM-5 (Officiële Diagnostiek)

De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) is een wereldwijd gebruikte classificatie voor psychische stoornissen. De meest recente update van de DSM dateert uit 2014, bekend als DSM-5. Soms wordt de DSM-5 onterecht gebruikt voor het stellen van een diagnose, terwijl deze eigenlijk bedoeld is voor wetenschappelijk onderzoek. Het internationaal harmoniseren van criteria voor psychiatrische aandoeningen verbetert de duidelijkheid en betrouwbaarheid van onderzoek en communicatie.

Alle ADD kenmerken: 5 diagnostische criteria

De officiele diagnose ADHD wordt gesteld op basis van 5 diagnostische criteria:

• Er is een persistent patroon aanwezig van onoplettendheid, hyperactiviteit en impulsiviteit.
• De verscheidene symptomen van onoplettendheid, hyperactiviteit-impulsiviteit waren voor het 12e jaar aanwezig.
• Verschillende symptomen van onoplettendheid en impulsiviteit-hyperactiviteit zijn aanwezig op twee of meer terreinen (school, werk, vrienden, gezin, activiteiten).
• Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de symptomen het functioneren belemmeren.
• De symptomen kunnen niet worden verklaard door een andere psychische stoornis (stemmingsstoornis, angststoornis, ect.).
  (Bron: NCJ, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid).

Lijstje met kenmerken en symptomen van ADD bij volwassenen

Wanneer je wat informeler over ADD spreekt, hebben ADD volwassenen last van (een aantal van) de volgende symptomen of kenmerken:

Niet uitzonderlijk is het, dat een volwassene met ADD, zeker wanneer er geen diagnose is gesteld, op een bepaald moment in zijn/haar leven een burn-out krijgt. Dit overkwam mij ook.

Één van de duidelijkste ADD symptomen bij volwassenen: verminderde concentratie

Zowel kinderen als volwassenen met ADD hebben moeite met de concentratie. Dit is één van de meest problematische ADD kenmerken bij volwassenen en kinderen. Het moeilijk kunnen concentreren en focussen op een taak – vooral wanneer een taak voor de ADD'er niet zo interessant is – zorgt voor problemen thuis (huishouden en gezin), op school en problemen op het werk, maar het kan ook voor relatieproblemen zorgen of problemen bij het onderhouden van vriendschappen.

ADD kenmerk: overprikkeling

Een duidelijk kenmerk van ADD bij volwassenen is snelle overprikkeling. Iemand met ADD is snel overprikkeld wanneer hij zich in een drukke ruimte bevindt, een ruimte waar meerdere gesprekken tegelijk plaatsvinden of in een ruimte waar veel kleur en geluid is. Overprikkeling ontstaat wanneer je meer input vanuit de omgeving krijgt (via je zintuigen) dan je kunt verwerken in je hersenen.

ADD kenmerk: Onderprikkeling

Iets dat lastig te begrijpen is, vooral voor buitenstaanders, is het feit dat iemand met ADD snel overprikkeld raakt, maar tegelijkertijd positieve prikkels nodig heeft. Overprikkeling is bekend onder veel mensen, maar wat minder bekend is, is onderprikkeling.

Enerzijds functioneert een volwassene met ADD het beste in een rustige, stressarme omgeving om alles te kunnen overzien en om niet overprikkeld te raken. Maar wanneer het leven en de omgeving te saai worden, raakt de ADD'er ongemotiveerd, traag en moe. Daarom zoeken veel volwassenen met ADD spanning en afwisseling op.

Hyperfocus

Bij voldoende inspiratie of spanning kan iemand met ADD in een hyperfocus raken, vanwege een toestroom van dopamine in de hersenen. Net zoals kinderen of volwassenen met ADHD komt de ADD'er tijdelijk hyperactief over, en gaat hij vaak laat naar bed, met alle gevolgen van dien (zoals slaapproblemen).

ADD symptomen, specifiek bij volwassenen

Omdat ADD volwassenen er al een deel van hun leven op hebben zitten, is het mogelijk dat de ADD symptomen het leven flink getekend hebben. Volwassenen met ADD worstelen daardoor soms met een een laag zelfbeeld, vanwege de vele mislukkingen. Veel volwassenen met ADD zijn als kind gepest op school. Andere ADD'ers hebben heel erg hun best gedaan om de ADD te maskeren (of te overcompenseren), wat tot uitputting en misschien wel burn-out heeft geleid.

Misschien heeft de volwassene met ADD wel jarenlang gehoord hoe lui en ongemotiveerd hij is. Diep van binnen weet iemand met ADD dat de ‘mislukkingen' niets met luiheid te maken hebben. Maar wanneer je jarenlang hoort dat je lui bent, heeft dit toch invloed op je zelfvertrouwen. Mogelijk zijn relatieproblemen ontstaan, of zelfs sociaal isolement, omdat de ADD'er zich schaamt, bijvoorbeeld voor het ongeorganiseerde huishouden.

Minder bekende ADD symtpomen bij volwassenen

Naast de meer bekende symptomen van ADD, zoals moeite met concentratie, impulsiviteit en vergeetachtigheid, zijn er ook minder bekende symptomen en gedragskenmerken die kunnen voorkomen bij mensen met ADD. Deze minder bekende symptomen kunnen variëren van persoon tot persoon, maar ze kunnen het dagelijks functioneren beïnvloeden. Hier zijn enkele minder bekende symptomen van ADD:

• Emotionele gevoeligheid: Mensen met ADD kunnen gevoeliger zijn voor emotionele prikkels en sneller emotioneel overweldigd raken. Stemmingsschommelingen, intense reacties op kritiek of afwijzing, en gevoeligheid voor sfeerveranderingen zijn enkele voorbeelden.
• Chronisch uitstellen: Uitstelgedrag is een veelvoorkomend symptoom bij ADD. Dit kan variëren van het uitstellen van taken op het werk tot het uitstellen van dagelijkse taken zoals het opruimen van de kamer. Als uitstelgedrag jouw leven belemmert, is onze online cursus ‘Kick out uitstelgedrag‘ misschien wel iets voor jou. In deze cursus ontdek je waarom jij uitstelgedrag vertoont, en hoe je hier voorgoed mee kunt afrekenen.
• Organisatieproblemen: Moeite hebben met het organiseren van gedachten, taken en ruimtes is een ander minder bekend symptoom. Mensen met ADD kunnen moeite hebben met het opzetten van systemen en structuren om hun leven georganiseerd te houden.
• Impulsief praten: Sommige mensen met ADD hebben de neiging om impulsieve opmerkingen te maken of dingen te zeggen zonder er eerst over na te denken. Dit kan leiden tot sociale ongemakkelijkheid of conflicten.
• Overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels: Sommige mensen met ADD zijn gevoelig voor geluiden, geuren, texturen en andere zintuiglijke prikkels. Dit kan hen afleiden of overweldigen in bepaalde omgevingen.
• Perfectionisme: Hoewel ADD vaak wordt geassocieerd met slordigheid, kunnen sommige mensen met ADD juist perfectionistisch zijn. Ze kunnen vastlopen in details of taken omdat ze proberen alles perfect te doen.
• Problemen met tijdsbeheer: Het beheren van de tijd kan een uitdaging zijn voor mensen met ADD. Ze kunnen moeite hebben met het inschatten van hoe lang taken zullen duren en kunnen daardoor vaak te laat komen.
• Slaapproblemen: Slaapproblemen, zoals moeite hebben met in slaap vallen of doorslapen, kunnen voorkomen bij mensen met ADD. Dit kan leiden tot vermoeidheid en verminderde concentratie overdag.
• Problemen met relaties en seksualiteit: De symptomen van ADD, vooral impulsiviteit en emotionele gevoeligheid, kunnen relaties beïnvloeden. Mensen met ADD kunnen moeite hebben met het begrijpen van de behoeften en emoties van anderen (en zichzelf).

Het is belangrijk op te merken dat ADD zich op verschillende manieren kan manifesteren, en niet iedereen met ADD ervaart dezelfde symptomen.

Postieve kenmerken van volwassenen met ADD

Een kind of volwassene met ADD draagt niet alleen de last van symptomen met zich mee, maar heeft ook tal van positieve eigenschappen die de moeite waard zijn om te benadrukken. Deze eigenschappen kunnen van grote waarde zijn in diverse aspecten van het leven. Hier volgt een lijst van de positieve kenmerken van ADD:

1. Creativiteit: Mensen met ADD staan vaak bekend om hun creatieve geest. Ze hebben de capaciteit om originele ideeën te bedenken en buiten de gebaande paden te denken.
2. Empathisch Vermogen: ADD-individuen hebben vaak een sterk vermogen om de emoties van anderen aan te voelen en zich in te leven in verschillende perspectieven. Dit maakt hen uitstekende luisteraars en ondersteunende vrienden.
3. Hyperfocus: Hoewel ADD vaak wordt geassocieerd met moeite hebben om de aandacht erbij te houden, kunnen mensen met ADD zich juist uiterst intens richten op iets dat hun interesse wekt. Dit wordt hyperfocus genoemd en kan leiden tot indrukwekkende prestaties in bepaalde situaties.
4. Vermogen om Verbanden te Leggen: ADD-individuen hebben vaak een goed ontwikkeld vermogen om verbanden te leggen tussen ogenschijnlijk niet-gerelateerde concepten. Dit kan leiden tot innovatieve oplossingen voor complexe problemen.
5. Intuïtie: Velen met ADD vertrouwen sterk op hun intuïtie en kunnen snel beslissingen nemen op basis van hun gevoel. Dit kan handig zijn in situaties waarin snelle besluitvorming nodig is.
6. Spontaniteit: ADD-individuen zijn vaak spontaan en bereid om nieuwe ervaringen aan te gaan. Ze zijn niet bang om uit hun comfortzone te stappen en kunnen anderen inspireren om hetzelfde te doen.
7. Passie: Wanneer mensen met ADD zich richten op iets dat hen echt interesseert, kunnen ze ongelooflijk gepassioneerd zijn en vastberaden om hun doelen te bereiken.
8. Innovatief Denken: Hun vermogen om anders te denken en nieuwe benaderingen te bedenken, maakt ADD-individuen tot waardevolle probleemoplossers en vernieuwers.
9. Hoog Energiepeil: Velen hebben een overvloed aan energie, vooral wanneer ze betrokken zijn bij activiteiten die hen boeien. Dit enthousiasme kan aanstekelijk zijn voor anderen.
10. Doorzettingsvermogen: Ondanks de uitdagingen die ADD met zich mee kan brengen, hebben veel mensen met ADD een indrukwekkend doorzettingsvermogen. Ze geven niet snel op en blijven streven naar persoonlijke en professionele groei.

Het is belangrijk te benadrukken dat ADD niet louter een verzameling symptomen is, maar dat het ook unieke gaven en eigenschappen met zich meebrengt. Het begrijpen en omarmen van deze positieve aspecten kan bijdragen aan een positieve benadering van ADD en het vinden van manieren om het potentieel volledig te benutten. In onze online cursus ADD van binnenuit leer je hier meer over, en ontdek je hoe je op een positieve manier naar jouw brein kunt kijken.

Kenmerken ADD volwassenen; er is goed mee te leven

ADD wordt in onze maatschappij vaak beschouwd als een stoornis. Hoewel de symptomen van ADD inderdaad uitdagingen met zich mee kunnen brengen, is het belangrijk te realiseren dat dit niet betekent dat je geen gelukkig, gezond en succesvol leven kunt leiden. Persoonlijk leef ik al ruim 5 jaar een gelukkig en gezond leven met ADD, zonder gebruik van medicatie. Het is van cruciaal belang om de juiste begeleiding te ontvangen, jezelf van de juiste tools te voorzien en aan te leren, en je leven op een manier vorm te geven die bij jou past. Er zijn diverse elementen die voor mij essentieel zijn gebleken om als volwassene met ADD goed te kunnen functioneren:

• De juiste voeding, die het brein ondersteunt
• Supplementen
• Yoga
• Meditatie/mindfulness
• Een slaapritueel eventueel ondersteund door een slaapsupplement (Bij Natuurlijk Presteren ontvang je via Wandering Minds 15% korting op alle supplmeenten, met de code WM15)
• Een passende baan
• Ondernemen i.p.v. voor een baas werken (eigen werktijden bepalen, voldoende rust kunnen nemen, voldoende afwisseling)
• Regelmatig actief de natuur in (wandelen, mountainbiken, watersport, snowboarden)
• Wim Hof koude therapie en ademhalingsoefeningen

Denk je dat jij misschien ADD hebt, na het lezen van de kenmerken ADD bij volwassenen?

Misschien denk je na het lezen van dit artikel met ADD symptomen volwassenen dat je ook ADD hebt. Ondervind je problemen in jouw leven, en zou ADD wel eens de oorzaak kunnen zijn? Dan is het zeker de moeite waard om een test te doen. Je kunt beginnen met een zelftest op internet. Is deze ADD zelftest positief? Ga naar de huisarts voor een doorverwijzing.

Wel of geen ADD diagnose laten stellen?

In de Wandering Minds Community komt de vraag regelmatig voorbij of het nut heeft om een diagnose te laten stellen. Sommige volwassenen zijn ervan overtuigd dat ze ADD hebben, maar zijn bang voor het label en voor de gevolgen.

Of jij eventueel baat hebt bij een ADD diagnose kun je alleen zelf bepalen.

Voor mij was het enorm waardevol om de diagnose te krijgen. De diagnose gaf me meer begrip voor mezelf, maar ook eervaarde ik meer begrip vanuit mijn omgeving. Daarnaast ben ik goed geholpen bij PsyQ ADHD voor volwassenen. Helaas werd ik bij PsyQ wel verplicht gesteld om medicatie te gaan gebruiken, anders konden ze me niet aannemen voor behandeling. Maar na een jaar behandeling ben ik gestopt met medicatie.

Zelftest ADD volwassenen

Via de website van PsyQ, die een hele afdeling heeft speciaal voor volwassenen met ADD, doe je eenvoudig een ADD zelftest. Is het resultaat van de zelftest ADD positief en ondervind je problemen in je dagelijks leven? Neem contact op met jouw huisarts of een psycholoog.

Grip op je ADD-brein

Wil jij meer grip krijgen op je ADD-brein en op je leven? Bekijk ‘het verstrooide brein' van Gabor Maté, een boek die wij iedere Wandering Mind aanraden! Of volg de online cursus ‘ADD van binnenuit' door ADD therapeut Gerphil Kerkhof.