Voor de serie ‘ondernemers met AD(H)D' ging ik op zoek naar inspirerende verhalen van succesvolle ondernemers die een label hebben, zoals de 30-jarige Denise. Als jong-volwassene werd Denise gediagnosticeerd met ADHD en sinds 2015 is zij ondernemer. Bij haar chocolade-atelier ChokaChoKa werken mensen met een psychiatrische achtergrond. Denise heeft een passie voor chocolade en haar medemens, en deze passies heeft zij op een creatieve wijze samengebracht in haar onderneming.
In dit artikel vertelt zij haar inspirerende verhaal, en heeft ze mooie tips voor mede-ADHD'ers.
Denise Carlier en haar chocolade artelier ChokaChoKa
Samen met haar verloofde en hond woont Denise in een klein dorpje bij de Duitse grens. Met een achtergrond in de zorg/psychiatrie heeft het leren denken als ondernemer haar wat tijd gekost. In 2015 waagde ze de sprong en startte zij het sociale atelier ChokaChoKa. Op deze plek komen haar passie voor chocolade en de medemens samen.
Als je de website van ChokaChoKa bekijkt zie je meteen dat er een creatief ‘ADHD brein' achter zit. Van kinderfeestjes tot workshops tot heerlijke verwendagen… alles is mogelijk bij ChokaChoKa. De producten zijn handgemaakt, hebben minder suiker, worden zo milieuvriendelijk mogelijk geproduceerd en verpakt en worden gemaakt door unieke chocolademakers, namelijk mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt door een psychiatrische achtergrond.
Wanneer werd je gediagnosticeerd met ADHD?
Ik ben gediagnostiseerd tijdens mijn SPW opleiding, toen ik 18 was. Ik leerde daar over ADHD en kon mij daar toch wel erg in vinden. Ik heb toen thuis een ADHD test gedaan en had zoals een echte ADHD-er over de uitslag heen gelezen. Ik dacht dat er stond je hebt wel wat overeenkomsten. Maar achteraf bleek er te staan er komt veel overeen bel eens met de huisarts. Later heb ik het laten testen door een psycholoog. Daar kwam een ‘ja' uit en toen moest ik naar een specialistisch centrum om de test nog een keer te doen om ook echt gediagnostiseerd te worden. Ook daar kwam ‘ja' uit dus dat was in ieder geval duidelijk.
Hoe heeft de ADHD jou eventueel belemmerd in jouw studie/carrière/werkleven?
Vooral tijdens het studeren heb ik veel last gehad van mijn ADHD. Ik leer gewoon niet zoals het Nederlandse school systeem dat graag wil. Ik ben iemand die in de praktijk leert. Vervolgens ga ik rondvragen waarom dingen zo gebeuren en daarna lees ik de theorie. Dat willen ze op school dus andersom, en dat heeft nogal wat gedoe gegeven. Ik moest verslagen en scripties andersom schrijven en was daarom soms te laat. Leraren begrepen niet waarom ik niet gewoon deed wat er gevraagd werd. Verslagen schrijven was sowieso een ramp wat ik ging er meestal vanuit dat iedereen wel wist wat ik ook wist en daardoor vergat ik de helft te melden en miste vaak de onderbouwing.
Hoe gaat dit nu, en hoe heb je dit kunnen ombuigen?
Scholen zijn nu eenmaal heel star in hoe je moet leren en hoe je verslagen eruit moeten zien, dus voor het grootste deel is dit nog steeds zo en kan ik er niet omheen. Dit is ook de reden waarom ik heb besloten om toen niet ook nog mijn master te gaan halen. Wel heb ik lessen gehad om mijn verslagen te leren schrijven, waarin ik leerde wat de leraren wilde lezen. Verder helpt het enorm om leraren te hebben die je wel begrijpen en die het accepteren dat jouw leerproces nu eenmaal andersom is als je het in je verslagen maar weer op de voor hun goede volgorde zetten. Deze leraren kunnen je ook handvaten geven om met de stardere leraren om te gaan. Als ik in een star systeem terecht kom zoek ik meteen de mensen op die de vertaal slag kunnen maken. Dan wordt het hele systeem voor mij een stuk dragelijker. Zo heb ik ook mijn HBO diploma gehaald. En die master die komt ooit nog wel. Gelukkig is psycholoog ook echt een beroep voor als je ouder en wijzer bent dus ik heb nog even.
Wat doe je precies? Kun je iets vertellen over je bedrijf?
Ik heb een chocolade atelier met mensen met een psychiatrische achtergrond in dienst. Ik begeleid de mensen via activerend werk zoveel mogelijk terug naar een reguliere betaalde baan. Zij kunnen bij ons werknemersvaardigheden leren waar zij eerder door hun ziektebeeld nog niet aan toegekomen zijn. Dit doen we d.m.v. het maken van allerlei chocolade producten. Denk aan bonbons, chocolade schoenen, chocolade repen enzovoorts.
Waarom past ondernemen zo goed bij jou, als je kijkt naar de kenmerken van ADHD?
Ondernemen geeft me de vrijheid om dingen op mijn manier te doen. Ik hoef niet in strakke regime te passen en dat scheelt een hoop energie.
Ik kan zelf kiezen welke taken ik doe en welke ik uitbesteed. Dat zorgt ervoor dat ik altijd variërend en uitdagend werk kan creëren voor mij zelf zo ga ik mij niet zo snel vervelen.
Daarnaast kan ik natuurlijk mijn creativiteit kwijt in mijn werk.
Het nadeel van ondernemen met ADHD
Ondernemen heeft een hoop voordelen voor ADHD-ers vooral door de vrijheid om dingen op je eigen manier te doen. Het heeft echter ook een groot nadeel. En dat is de structuur. Die moet je volledig zelf aanbrengen en handhaven. Ach dat is dan weer uitdagend denken e dan maar 
Wat ik er maar mee wil zeggen is dat je als ADHD-er ook zeker niet de voordelen van een baan in loondienst moet onderschatten. Zeker niet als dat bedrijf je veel vrijheid kan bieden.
Op welke gebieden ervaar jij ADHD als een kracht?
Als ik eerlijk ben ervaar ik mijn ADHD vaker als een kracht dan als een struggle. Het hebben van ADHD heeft vele voordelen. Zeker als je jezelf trucjes aanleert om de vervelende eigenschappen te omzeilen / dempen. Dan zijn bijna alle eigenschappen van ADHD wel om te buigen naar iets positiefs. Ik haal elke dag veel profijt uit mijn ADHD zeker in mijn werkveld (de zorg). Ik zal hieronder een kleine opsomming noemen.
- Ik heb veel energie, als ik heb gewerkt kan ik thuis nog een van mijn vele hobby’s doen.
- Ik denk veel over dingen na.. dat doe ik altijd ook over situaties die kunnen gebeuren. Daardoor kan ik op het moment dat de situatie zich daadwerkelijk voordoet snel schakelen.
- Als ADHD-er wil ik graag verder, ik hou er niet van om uren te discussiëren over iets zonder eind. Ik ben dan ook heel goed in het maken van keuzes. Ik denk er over na ik weeg de mogelijkheden af, ik kies en ik ga er voor. Die daadkracht maakt alles veel makkelijker.
- Ik hoor alles dankzij mijn ADHD. Heel handig als een groepje cliënten (vooral pubers) aan de andere kant van de zaal een plannetje voor ongein aan het smeden zijn. Die heb ik altijd te pakken. (is voor hun trouwens wel minder. Zo kunnen ze nooit eens rottigheid uithalen)
- Door mijn ADHD filter ik amper prikkels. Zo ook lichaamstaal. Daardoor zie ik heel snel of mensen liegen omdat elke spiertrekking, verandering van of wat dan ook opvalt.
- Ik ben gefocust op details. Die onthoud ik ook goed. Zo onthoud ik altijd als vrienden vertellen dat ze een bepaald moment of bepaald spel zo leuk vinden, terwijl iedereen het grote plaatje onthoud , onthoud ik de details. Super handig als je Cadeautjes moet kopen en je kan je nog precies herinneren welk spel ze ook al weer zo leuk vonden maar niet hadden
Cadeautjes bedenken gaat dan ook meestal makkelijk.
Welke tip wil je iedereen met ADHD of ADD meegeven als het gaat om werken/ondernemen?
Laat je nooit vertellen dat je iets niet kan door je ADHD.
Sommige dingen zijn misschien lastiger voor jou om te doen, voorsommige dingen zul je jezelf trucjes moeten aanleren. En soms zal jij dingen gewoon op een andere manier moeten doen om hetzelfde resultaat te bereiken. Maar dat het bij jou misschien langer duurt om een nieuwe skill aan te leren of dat het anders gaat bij andere betekend niet dat je het niet kan. Dat wat nu niet lukt is oke. Maar het betekent niet dat je dat nooit gaat kunnen. Dus vecht voor de dingen die je echt graag wilt. En heb vrede met de dingen die nu gewoon niet lukken.
ChokaChoKa Corona update
ChokaChoKa is momenteel helaas gesloten vanwege het Coronavirus.
Mijn pand is niet breed genoeg om anderhalf meter afstand te houden als er iemand naar het toilet met of zijn handen moet wassen als er iemand anders staat te werken. Dus dat is balen. Hopelijk komt daar snel verandering in.
Dit was het bijzondere verhaal van Denise Carlier, ondernemer met ADHD
Dit was het verhaal van Denise Carlier die ondanks haar label, of misschien juist wel dankzij haar label, een prachtig bedrijf heeft opgezet. Dankzij haar creatieve ADHD-brein maakt Denise heel veel mensen blij met mooie producten, en helpt ze tegelijkertijd mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt.
